شرح وظایف ناظر مقیم

شرح وظایف مهندس ناظر مقیم (۱) :

تعریف ناظر مقیم ناظر مقیم : کسی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت ( مشاور ) برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین و کتبا" به پیمانکار معرفی می شود و اصولا" مقیم کارگاه خواهد بود .

منظور از عبارت(مقیم کارگاه بودن) اینست که در تمام اوقات کار ناظر مقیم در کارگاه حاضر باشد .

ناظر مقیم کارگاه معمولا" در محدوده همان شهریکه کارگاه مورد نظارت وی در آن واقع شده زندگی نماید مگر در مواردیکه از طرف کارفرما  دستورات دیگری صادر شود  

*آشنایی با مدارک پروژه

ناظر مقیم کارگاه باید در اولین فرصت ( از روز شروع کار) کلیه نقشه ها ، مشخصات فنی عمومی و خصوصی فهرست مقادیر و قیمت ها برای انواع کارهای مورد نظارت و متن قرارداد را دقیقا" مطالعه نماید بنحوی که کاملا" به پروژه آشنا و مسلط شود و متناسب با حجم پروژه این مطالعه در مدت معقولی که مورد توافق قرار می گیرد انجام و در صورت صلاحدید و لزوم گزارش ، نظریه خود را کتبا" از طریق مهندس مشاور ( در صورت وجود ) برای کارفرما ارسال نماید .

باید توجه داشت که این مطلب حائز اهمیت فوق العاده است و ناظری که به مشخصات پروژه مورد نظارت خود آشنا نباشد صلاحیت ادامه کار را نخواهد داشت .

*آشنایی با محیط کار

ناظر مقیم کارگاه از بدو شروع بکار باید با محل اجرای پروژه دقیقا" آشنا شود محلی که ساختمان اجراء می شود محدوده آن محدوده به زمین کارگاه نمی باشد بلکه موارد مشروحه زیر و یا نظایر آن بایستی دقیقا" مورد مطالعه قرار گیرد :

1-محل تهیه لوازم و مصالح محلی و فواصل آن از محل کارگاه و نرخ آنها .

2-دستمزد روزانه انواع کارگران در محل .

3-انواع کارگران ماهر ، نیمه ماهر و ساده محلی که امکان استفاده از آنها وجود دارد .

4-انواع و تعداد کارگران با تخصص های مورد نیاز که استخدام آنها در محل مقدور نمی باشد .

5-لوازم و مصالحی که باید از خارج از محیط محل اجرای پروژه تامین گردد .

6-متوسط حداکثر و حداقل درجه حرارت محیط و حدود آنها و امکان کار کردن در این ایام در محل .

7-وضع راههای ورودی به محیط کار ، امکان استفاده از این راهها در مواقع بارندگی و زمستانها .

8-نحوه تامین آب و برق و سایر تاسیسات ضروری برای کارگاه .

9-نحوه استقرار و بررسی محل مناسب برای دفتر نظارت کارگاه و پرسنل نظارت .

10-محل تخلیه خاکها و اضافات کارگاه و فاصله آن از محل اجرای کار .

*تعیین نقاط اصلی و تحویل کارگاه  

ناظر مقیم کارگاه موظف است که در بدو تحویل کارگاه ساختمانی به پیمانکار و در اولین فرصت نقاط مبنا و خطوط اصلی ساختمان را بطریقی که تا پایان کار باقی بماند با همکاری نماینده مهندس مشاور یا دستگاه نظارت و نماینده پیمانکار دقیقا" تعیین نموده و صورت مجلس نماید .

این نقاط و خطوط باید بنحوی باشد که تا پایان کار باقی بماند و در صورتیکه لزوم تغییر آن وجود داشته باشد باید مراتب را قبلا" به اطلاع مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت رسانده و کسب تکلیف نماید و در صورتیکه بعلل غیر مترقبه یکی از این نقاط از بین برود باید بلافاصله مراتب را گزارش و نسبت به ترمیم و مرمت آن بوسیله پیمانکار اقدام نماید .

مهندسین مشاور باید نقاط مبنا را که بر این اساس تعیین می گردد دقیقا" مطالعه نموده و انجام هر گونه تغییرات احتمالی را که امکان دارد در ساختمان بوجود آید بررسی نماید و در صورتیکه این تغییرات احتمالی را که امکان دارد در ساختمان بوجود آید بررسی نماید و در صورتیکه این تغییرات اساسی و مستلزم تامین اضافه اعتبار باشد پس از تصویب کارفرما به پیمانکار ابلاغ نماید و در صورت عدم نیاز به اعتبار اضافه می تواند مستقیما" به پیمانکار ابلاغ شود . پس از تعیین نقاط مبنا و کنترل دقیق ابعاد زمین محل اجرای پروژه و تطبیق آنها با نقشه ها کارگاه را طی تنظیم صورت جلسه ای با حضور نمایندگان مهندس مشاور و کارفرما و دستگاه بهره بردار به پیمانکار تحویل می نماید .

*پیاده کردن نقشه ها

ناظر مقیم کارگاه موظف است پلان وضعیت ساختمانها را با مشخصات زمین محل اجراء کنترل نموده و در صورتیکه اشکالی از نظر ابعاد ، وضعیت قرار گرفتن ساختمانها از نظر شرایط اقلیمی و سنتی وضعیت فنی زمین از نظر جنس خاک و عوارض موجود ، دسترسی به ورودی های مناسب ( و سایر نکات فنی که ممکن است توسط مهندس مشاور و یا دستگاه نظارت ابلاغ شده باشد ) وجود نداشته باشد نسبت به پیاده نمودن دقیق نقشه ها با همکاری پیمانکار اقدام نموده و یکبار دیگر نقشه های پیاده شده را از نظر صحت عمل کنترل نماید .

در صورتیکه هر گونه اشکال از نظر اصول فنی در پیاده نمودن نقشه وجود داشته باشد که مانعی در اجرا و یا بهره برداری صحیح از پروژه باشد بایستی ناظر مقیم قبل از شروع کار مراتب را به مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت کتبا" اعلام نماید .

پس از انجام عملیات گود برداری و پی کنی توسط پیمانکار به میزان مندرج در نقشه ها ناظر مقیم باید مراتب را به مهندس مشاور یا دستگاه نظارت اعلام نماید تا در معیت ایشان از کارهای انجام شده بازدید بعمل آمده و در صورتیکه وضعیت زمین انجام آزمایشاتی را برای تعیین مقاومت زیر شالوده ایجاب نماید دستور انجام آزمایشات لازم صادر شود پس از حصول به مقاومت مورد نیاز قبل از دستور پی سازی بایستی وضعیت گود برداری و پی کنی ها با نماینده پیمانکار و مهندس مشاور یا دستگاه نظارت صورتمجلس شود در این صورتجلسه بایستی کلیه اطلاعات لازم از قبیل عوارض پیش بینی شده مانند ریشه درختان ، چاه ، قنات ، خاک دستی و یا گودالهای قدیمی و غیره منعکس شود ، چون این صورتجلسه ملاک پرداخت هزینه به پیمانکار خواهد بود بایستی دقت لازم در تنظیم آن بعمل آمده و یک نسخه از آن بلافاصله برای کارفرما ارسال شود .

دستور پی سازی که پس از مراحل فوق و تنظیم صورتجلسه پی کنی توسط ناظر مقیم و در معیت مهندس مشاور به پیمانکار داده می شود بایستی حاوی دستور کارهای لازم برای رفع و مقابله با عوارض فوق باشد .

---

ادامه شرح وظایف مهندس ناظر مقیم (۲) :

*گزارش وضعیت زمین محل اجرای پروژه

ناظر مقیم کارگاه موظف است در شروع کار با همکاری پیمانکار مطالعات کافی در مورد وضعیت زمین محل اجرای پروژه از نظر نوع وجنس خاک و مقاومت خاک ، لایه بندی آن ، سطح آبهای زیر زمینی و سیل گیر بودن زمین محل اجرای پروژه بعمل آورده و گزارشات لازم در هر مورد برای مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت تهیه نماید در صورتیکه برای دسترسی به اطلاعات فوق نیاز به استفاده از آزمایشگاه و یا مطالعات تخصصی وجود داشته باشد بایستی نوع آزمایشات و مشخصات فنی آنها و همچنین نوع مطالعات مورد نیاز را در گزارش خود به مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت ارائه نماید .

*دفتر کارگاه

ناظر مقیم کارگاه موظف است دفتری در کارگاه داشته باشد که کلیه اطلاعات و اقدامات و امکانات روزانه در آن ثبت گردد و تاریخ و شماره صورت مجالس کارگاهی ، نامه های وارده و صادره و دستورات کارگاهی در آن قید گردد و آخر هر روز این صفحه بسته شود و چیزی بعدا" به آن اضافه نشود . صفحات این دفتر باید شماره گذاری شده و صفحات آن کسری نداشته باشد .

*برنامه پیشرفت کار

ناظر مقیم کارگاه موظف است برنامه پیشرفت کار پروژه را با همکاری پیمانکار و در چارچوب مدت پیمان و با توجه به عوامل مختلف از جمله فصل کاری ، امکانات اجرایی ، ترتیب صحیح کارها و غیره تهیه و همراه با گزارش توجیهی کامل جهت مهندس مشاور ارسال نماید در این برنامه بایستی موارد مشروحه زیر دقیقا" تعیین شود :

1) تاریخ تهیه نقشه های کارگاهی توسط پیمانکار .

2) تاریخ تصویب نقشه های کارگاهی توسط مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت .

3) تاریخ تدارک و حمل مصالح به کارگاه که ماخذ محاسبه تدارکات در صورت وضعیت های موقت می باشد .

4) تاریخ شروع و خاتمه هر یک از فعالیتها و مراحل مختلف کار در صورتیکه طبق مفاد قرارداد و یا دستورالعمل بعدی کارفرما مقرر است برنامه پیشرفت کار از طریق سی ، پی ، ام (c.p.m)     ویا سیستم های دیگر کنترل پروژه تهیه گردد مهندس ناظر مقیم کارگاه باید با مسئولان مربوطه همکاریهای لازم را در مورد تهیه این برنامه بعمل آورده و اطلاعات لازم را در اختیار قرار دهد .

*تهیه وسایل اندازه گیری

در صورتیکه نوع و محل اجرای کار ایجاب نماید مهندس مشاور باید دستورات لازم مبنی بر تهیه کلیه وسائل اندازه گیری کارگاه از قبیل میزان حرارت ماکزیمم و مینیمم ، رطوبت سنج ، دوربین های نقشه برداری و ترازیابی و وسایل نمونه برداری را تهیه و در اختیار ناظر مقیم قرار دهد .

*اطلاع از مقررات و قوانین کار و بیمه های اجتماعی

ناظر مقیم کارگاه باید از بدو شروع بکار مطالعات کافی در مورد قوانین کار و بیمه های اجتماعی کارگران و آئین نامه های ایمنی کارگاه بعمل آورده و در صورتیکه وسائل و لوازم ایمنی کارگران شاغل در کارگاه کافی نمی باشد مراتب را بوسیله مهندسین مشاور و یا دستگاه نظارت و یا بطور مستقیم باطلاع پیمانکار برساند تا اقدام لازم بعمل آید .

*پرسنل پیمانکار

ناظر مقیم کارگاه باید در مورد تعداد افراد فنی و غیر فنی پیمانکار که باید در کارگاه مقیم باشند بررسی و مطالعه کامل نموده و تعداد آنها را با کادر پیمانکار که در کارگاه مقیم هستند در هریک از مقاطع و مراحل کار مقایسه نماید و در مورد صلاحیت آنها صریحا" اظهار نظر نموده و گزارش آن را برای مهندسین مشاور یا دستگاه نظارت ارسال نماید و در صورت امکان میزان حقوق و دستمزدی را که دریافت می نمایند سوال و در گزارش خود منعکس نماید .

منابع : راهنمای نظارت در طرح های عمرانی/چک لیست های کارگاهی عملیات ساختمانی/متن کامل قرارداد در طرحهای عمرانی دولتی و غیر دولتی:تالیفات مهندس محمدعلی فرشاد فر

---

دامه شرح وظایف مهندس ناظر مقیم (۳) :

*صورت مجالس و دستور مراحل مختلف اجرای کار

ناظر مقیم کارگاه موظف است پس از انجام هر قسمت از کار بلافاصله کلیه عملیات انجام شده را باتفاق نماینده پیمانکار مورد بازدید مجدد قرار داده و در صورتیکه کارهای انجام شده بر اساس نقشه ها و مشخصات فنی و در دستور کارهای صادره انجام شده باشد طی تنظیم صورت جلسه ای مراتب را مورد تایید قرار داده و دستور اجرای مرحله بعد را صادر نماید .

آن بخش  از کارهای هر مرحله که مورد تایید نمی باشند بایستی بر حسب نواقص موجود دستور اصلاح و یا تخریب آن صادر شود .

مراحلی  که بعنوان مثال در مورد اجرای پروژه های متعارف بایستی در پایان هر مرحله صورت مجلس آن مرحله تهیه شود بشرح زیر بیان می گردد :

۱) پس از گود برداری و پی کنی باید صورتجلسه ای مبنی بر میزان کار انجام شده و صدور دستور پی سازی تهیه گردد.

۲) پس از آرماتورگذاری و قالب بندی صورتجلسه تعیین میزان آرماتور مصرف شده تهیه و یا انطباق آن با نقشه ها تایید گردد ، سپس دستور بتن ریزی داده شود .

۳) تهیه صورتجلسه ورود مصالح آهن آلات و سیمان وثبت تاریخ و میزان آنها جهت محاسبات مربوطه به مابه التفاوت مصالح .

۴) پس از بتن ریزی تاریخ شروع به بازکردن قالب ها باید صورتجلسه شود .

۵) پس از انجام لوله کشی از هر قبیل لوله ها باید ابتدا آزمایش و سپس صورتجلسه ای مبنی بر نتیجه آزمایش و صورتجلسه دیگری مبنی بر نتیجه اندازه گیری طول و ابعاد وجنس لوله های مصرفی تهیه و با توجه به این دو صورتجلسه دستور پوشانیدن روی لوله ها صادر شود .

۶) پس از انجام کارهای دیوار سازی داخلی باید صحت آن از نظر تطبیق با نقشه ها و همچنین اجرای صحیح آن مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تایید مراتب صورت مجلس گردیده و دستور نازک کاری داده شود .

۷) پس از انجام عایق کاری سرویس های داخلی و یا بام باید صحت کارعایق کاری آزمایش شده و پس از تهیه صورت جلسه هایی مبنی بر نتایج آزمایش که حاکی از صحت عمل باشد دستور پوشانیدن روی آن صادر شود .

۸) در مورد رنگ اندود دربها ، دیوارها ، سقف ها و غیره اعم از لعابی ، روغنی و یا پلاستیک و یا انواع دیگر بایستی آمادگی کار برای رنگ مورد بررسی و تایید قرار گرفته و شماره کاتالوگ رنگ مورد نظر طی صورتجلسه ای تعیین و جهت اجرا به پیمانکار ابلاغ گردد .

۹ ) پس از انجام هر گونه زیر سازی در محوطه و یا جاده های ارتباطی بایستی مراتب از نظر صحت کار انجام شده قبلا" بازدید و صورتجلسه شده و سپس دستور پوشانیدن روی آن صادر گردد .

۱۰) پس از انجام کارهای تاسیساتی کلیه کارها باید طبق دستورالعمل های جداگانه ای که توسط دستگاه نظارت و یا مهندسین مشاور تعیین خواهد شد آزمایش و نتیجه صورت مجلس شود .

تبصره مهم : ناظر مقیم کارگاه موظف است کلیه صورت مجالس را به طور خوانا و مشخص که دارای تاریخ تنظیم و شماره ردیف باشد در پنج نسخه تهیه و بلافاصله پس از تنظیم بشرح زیر توزیع و ارسال نماید :

دو نسخه برای کارفرما ، یک نسخه برای مهندس مشاور ، یک نسخه برای پیمانکار ، یک نسخه برای کارگاه ، صورت مجلس باید بر اساس تاریخ و شماره ردیف بطور منظم ارسال و در دفاتر دستگاه نظارت و یا مهندسین مشاور و کارفرما به ثبت رسیده باشد .

صورت مجالس که بعد از انجام تحویل موقت تهیه و ارسال شده باشد فاقد ارزش بوده و ناظر مقیم در این مورد شدیدا" مسئول خواهد بود .

*گزارشات کارگاه

ناظر مقیم کارگاه موظف است قبل از شروع کارهای اجرایی به دستگاه نظارت و یا مهندس مشاور مراجعه و فرم های مختلف گزارشات کارگاه را به تعداد کافی اخذ و در دفتر کارگاه نگهداری نماید این فرمها که شامل گزارشات روزانه ، ماهیانه و ... می باشد حاوی کلیه اطلاعات مورد نیاز در مورد وضعیت کارگاه از نظر تعداد پرسنل مستقر ، میزان مصالح و ماشین آلات ، وضعیت پیشرفت مراحل مختلف پروژه و تطبیق آن با برنامه پیشرفت کار مصوب و بالاخره وضعیت پرداخت ها و هزینه های انجام شده و همچنین ارزیابی توان پیمانکار در اجرای پروژه می باشد . در این گزارشات بایستی ناظر مقیم علل تاخیرات احتمالی در مراحل مختلف کار را در هر مرحله گزارش نموده در صورتی که اطلاعات دیگری در حین اجرای پروژه مورد نیاز مهندسین مشاور یا کارفرما باشد ناظر مقیم باید در تکمیل و ارائه آنها همکاری لازم را معمول دارد و پیشنهادات خود را جهت جبران تاخیرات مذکور اعلام نماید . این گزارشات بایستی در موعدهای تعیین شده بطور دقیق و منظم تهیه شده و نسخ کافی از آن برای دستگاه نظارت و کارفرما ارسال شود و یک نسخه از آن همواره در کارگاه موجود باشد .

*نمونه ها و آزمایشات

در مورد لوازم و مصالح مصرفی در کارگاه اقدامات مشروحه زیر باید از طرف ناظر مقیم بعمل آید :

۱) ناظر مقیم کارگاه موظف است نظریه کتبی خود را در مورد هر نمونه از اجناس و لوازم و مصالح وارده به کارگاه از نظر تطبیق با مشخصات فنی عمومی و خصوصی و سایر مدارک قرارداد به پیمانکار ابلاغ نموده و رونوشت آن را برای دستگاه نظارت و یا مهندسین مشاور ارسال نماید .

۲) ناظر مقیم وظیفه دارد نمونه های لوازم و اجناس تصویب شده را تا پایان کار در کارگاه نگهداری نماید . پیمانکار موظف است تسهیلات و همکاری لازم را معمول نماید .

۳) در مورد اقلامی از کار که ساخت و یا اجرای آن بتدریج در کارگاه انجام می شود نظیر عملیات بتن ریزی یا خاک ریزی و ... بایستی نمونه برداری بطور مرتب جهت ارسال به آزمایشگاه و تعیین مقاومت و سایر آزمایشهای لازم توسط ناظر مقیم بعمل آید .

۴) ناظر مقیم موظف است کلیه لوازم و مصالح حمل شده به کارگاه را با نمونه های مصوب قبلی مقایسه نموده و در صورت مطابقت دستور استفاده از مصالح و لوازم را صادر نماید در مواردی که این مطابقت وجود نداشته باشد دستور عدم استفاده و خروج آن قسمت از مصالح و لوازم را به پیمانکار ابلاغ می نماید .

تبصره : تصویب بعضی از اجناس و لوازم خاص نظیر دستگاههای حرارت مرکزی و مولد برودت و وسائل ارتباطی و یا اقلام خاص ساختمانی که تایید آنها مستلزم مطالعه دقیق مشخصات فنی کارخانه های سازنده می باشد بایستی با هماهنگی قبلی با مهندسین مشاور و یا دستگاه نظارت انجام شود در صورتیکه تهیه این اجناس مستلزم سفارش خارج از کشور می باشد درخواست های مربوطه باید جهت تصویب کارفرما از طریق مهندسین مشاور ارسال گردد مگر آنکه کارفرما دستور دیگری صادر کرده باشد .

 منابع : راهنمای نظارت در طرح های عمرانی/چک لیست های کارگاهی عملیات ساختمانی/متن کامل قرارداد در طرحهای عمرانی دولتی و غیر دولتی:تالیفات مهندس محمدعلی فرشاد فر